علی رهبری: موسیقی هیچ گاه و به هیچ شکلی نباید تعطیل گردد - مجله نازلارا

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایسنا، علی رهبری فارغ التحصیل هنرستان عالی موسیقی ملی و آموزشگاه موسیقی و هنرهای زیبای شهر وین است. او در سن 25 سالگی به مدت سه سال رییس هنرستان عالی موسیقی ملی و کنسرواتوار تهران بوده است. این هنرمند برنده مدال طلا برای ایران در مسابقات دنیای رهبری ارکستر در فرانسه و برنده مدال نقره برای ایران در مسابقات دنیای رهبری ارکستر در سوییس بوده است.

او رهبر دائم و مدیر هنری ارکسترهای سمفونیک در شهرهای بروکسل، پراگ، زاگرب، مالاگا و تهران بوده است. همچنین دارای بیش از 250 آلبوم در بازار دنیای که قسمتی از آن از شش آهنگساز ایرانی، است.

به همین دلیل خبرنگار موسیقی ایسنا با او تماس می گیرد تا صحبتی درباره حضورش در چین و همچنین شرایط حال حاضر موسیقی و اجراهای کنسرت در کشورمان داشته باشد.

رهبری در ابتدا درباره پروسه دعوت از رهبرهای ارکستر ایرانی برای شرکت در کنسرت های خارجی توضیح می دهد: من تقریبا به تمام کشورهای بزرگ دنیا برای رهبری ارکستر دعوت شده ام و به نظرم نحوه کاری تمام آنها به یک صورت است. رهبری ارکستر هیچ وقت برای مسوولان فرهنگی ایرانی شناخته نشده است؛ درواقع آنها واقعا متوجه اهمیت استعداد یا تجربه رهبر ارکستر و تأثیر آن روی ارکستر نیستند. در 80 سال اخیر در ایران از کسی برای رهبری ارکستر استفاده شده که تقریبا با این کار آشنا بوده است. به همین دلیل نوازندگان ارکستر را در اختیار رهبر قرار داده و او نیز تا آنجا که می توانسته خودش را با اوضاع یا افراد مرتبط وقف می داده و تا زمانی که ممکن بوده است به عنوان رهبر ارکستر باقی می مانده و سطح ارکستر را با سطح خودش نگه می داشته است.

او ادامه می دهد: به عقیده من اشتباه بزرگ مسوولان موسیقی در ایران تک رهبر بودن ارکستر بوده است و در این سال ها متوجه نشده اند که چگونه می توان سطح یک ارکستر را بالا برد.

این رهبر ارکستر در راستای این توضیحات ارکسترهای ایران را با چین مقایسه می نماید و می گوید: چینی ها با فاصله زمانی بیشتری نسبت به ما با ارکستر سمفونیک آشنا شده و ارکستر تشکیل دادند. بعضی از ارکسترهای چینی که اکنون در سطح دنیای فعالیت می نمایند، شاید تنها سابقه ای 15 یا 20 ساله داشته دارند. اگرچه که ارکستر سمفونیک ما قریب به 100 سال قدمت دارد. ولی آنها ده ها ارکستر و ما تنها یک ارکستر نیمه وقت داریم. مطلع نیستیم که داشتن ارکستر سمفونیک های خوب تا چه حد اهمیت دارد ولی چینی ها خیلی زود متوجه شدند که اگر بخواهند چهره خوب بین المللی داشته باشند باید همان قدر که به تیم فوتبالشان اهمیت می دهند به ارکستر سمفونیک خود نیز اهمیت دهند. کشورهای پیشرفته ای مانند ایتالیا، سوئیس، آلمان و ... که فوتبالشان قوی است، معمولا یک ارکستر سمفونیک خوب هم دارند؛ البته حتی ترکیه هم 22 ارکستر سمفونیک دارد.

او اضافه می نماید: فرق آنها با ما این است که بهترین رهبرهای ارکستر دنیا را شناسایی نموده اند. درست است که هزینه رهبر ارکستر نسبتا بالاست ولی در این مورد صرفه جویی نکردند و از رهبرهای خوب در ارکسترهایشان استفاده کردند. آنها حدود 50 سال پیش رهبرهای جوان خود را به کشورهایی که از این نظر در سطح بالایی قرار داشتند، برای آموزش در کنار بزرگترین رهبرهای دنیا فرستاده اند تا سطح ارکستر خود را بالا ببرند. در نتیجه امروز سطح ارکستر و اپراهای شانگهای یا پکن هم تزار با سطح بالای دنیای است.

دستاوردی که به علت لج بازی به جایی نرسید!

این موسیقیدان در پاسخ به اینکه چه شد که از او برای رهبری ارکستر فیلارمونیک چین دعوت شد؟ چنین اظهار می نماید: زمانی که در سال 1394 به ایران برای رهبری ارکستر سمفونیک آمدم، یکی از مدیرهای قدرتمند موسیقی دنیا به نام آقای لانگ وو که رییس ارکستر فیلارمونیک پکن و اصالتا چینی است، یک ماه پس از حضورم در ایران به سرعت با وزارت ارشاد تماس گرفت و گفت که از حضور من در ایران مطلع شده و میخواهد به ایران بیاید تا صحبتی داشته باشد. زمانی که به ایران آمد، جلسه ای با مسوولان بنیاد رودکی داشتیم. او به من گفت که اگر برای رهبری ارکستر فیلارمونیک چین بروم، می تواند ترتیبی دهد تا ارکستر ایران نیز به چین برود و در نهایت یک برنامه ریزی برای همکاری داشته باشیم.

او ادامه می دهد: در آن موقع مسوول بنیاد رودکی از این مدیر چینی سوال کرد که مرا از کجا می شناسد؟ او نیز پاسخ داد که سال ها است مرا در اروپا می شناسد و زمانی هم که در برلین بوده است، می دانسته با ارکستر فیلارمونیک برلین کار می کنم. خلاصه اینکه به پکن رفتم و ارکستر فیلارمونیک چین را که در حقیقت بهترین ارکستر آنها است، رهبری کردم. پس از آن ارکستر آنها را به تهران آوردم و در کنارش ارکستر تهران را آماده کردم و هر دو ارکستر را در یک شب رهبری کردم. این امر برای ایران یک موفقیت خیلی بزرگ بود و پس از آن درهای زیادی به روی ایران باز شد؛ به گونه ای که بلافاصله دعوت نامه برای حضور ارکسترمان در اروپا و چین آمد.

رهبری بیان می نماید که با وجود دستاوردهای خوب بین المللی این اجرا، متأسفانه توجه مسوولان نسبت به سطحی که رسیده بودیم و اهمیت آن دعوت نامه ها، خیلی کم بود؛ چراکه آنقدر آشنایی کمی با این امر داشتند که متوجه نبودند باید خیلی خوب به ارکستر سمفونیک مان رسیدگی شود تا بتوانیم از چنین موقعیت هایی استفاده و در دنیا حضور پیدا کنیم.

او ادامه می دهد: آنها در جایی اسم یا تعریف کار یک رهبری را شنیده و یا از نزدیک دیده اند و از او دعوت به همکاری می نمایند. زمانی که از من دعوت به همکاری شد، مجبور شدم که از ایران استعفا بدهم. زمانی که ارکستر تهران به چین دعوت شد، از روی لجبازی آن را به همراه دو رهبر دیگر که کارشان رهبری حرفه ای ارکستر نبود به چین فرستادند و این باعث شد که ایران دیگر به چین دعوت نشود. ولی از همان زمان نام من را در یک آژانس بزرگ موسیقی در پکن به عنوان یکی از رهبران بزرگ و مشهوری قرار داده اند که می خواهند در آینده از او دعوت نمایند. دعوت کنونی من به این صورت شکل گرفته است.

این رهبر ارکستر در توضیحات بیشتر درباره شرایط دعوت از او به چین می گوید: در کار ما شرایط به این گونه است که ابتدا شرایط اقتصادی خود را با ما در میان می گذارند و اگر بپذیریم، برنامه ریزی های دیگر را انجام می دهند. تقریبا پنج یا شش ماه پیش که شرایط را برای من توضیح دادند، قبول کردم و بلافاصله برایم دعوت نامه آمد که چند کنسرت برای سه سال آینده برنامه ریزی شده است. ماه مارس پیش رو کنسرتی در شانگهای و اطراف آن و سپس اپرای چین از آنجایی که من سال ها در حوزه چین فعالیت داشته ام، علاقه مند به همکاری هستند. البته آنها علاقه مند هستند که قبل و بعد از این محدوده زمانی نیز برنامه هایی را برای همکاری در نظر بگیرند.

او درباره همکاری اش با ارکستر کشورهای دیگر بیان می نماید: من سال هاست که مرتب به ترکیه می روم؛ چراکه هم به ایران نزدیک است و هم آنها را دوست دارم؛ البته چند هفته دیگر کنسرت بزرگی در ترکیه دارم و تنها این گونه نیست که بگوییم چون بودجه چین چندین برابر ترکیه است، می روم. نه من هر دو آنها را دوست دارم. همچنین رهبری ارکستر اسلواکی را که سال جاری سی ونهمین سالی بود که رهبری کردم نیز دوست دارم.

از رهبرهای حرفه ای استفاده نمی کنیم

از رهبری سوال می کنیم که چرا شرایط ارکسترها و رهبری ارکسترهایمان آنطور که باید و شاید بهبود پیدا نمی نماید که پاسخ می دهد: خیلی ساده است؛ چون در ایران هیچ گاه به معنای واقعی رهبر حرفه ای نداشته ایم. همواره افرادی با رزومه های اغراقی و جعلی به ایران آمده اند. ما در ایران نوازندگان و موسیقیدان های خیلی خوبی را داریم که به هر جا بروند کار خواهند داشت. اصولا افرادی که از خارج به ایران آمده اند، کسانی بوده اند که جایی کاری نداشته اند و نمی توانسته اند تجربه خاصی به دست بیاوردند. باید از رهبر درجه یک استفاده کرد و کار رهبری را رده بالا در نظر گرفت. وضع ایران نیز درست خواهد شد.

او ادامه می دهد: ترکیه 22 ارکستر دارد و مدام به دنبال دعوت از رهبرهای خوب دنیای است و در این بین رهبرهای خود را نیز تربیت می نماید. ایران تنها یک ارکستر دارد، از رهبرهای خوب دعوت به کار نمی نماید و جلوی رهبرهای خوب ایرانی که در خارج هستند را می گیرد که به ایران نیایند. زمانی که من در ارکستر برلین رهبر بودم، یا مدیر ارکستر بروکسل یا پراگ بودم، در ایران اصلا اسمی از من نمی بردند. در کشور آنقدر که حواسشان به فوتبال هست، به هنر نیست؛ گرچه که ارزش ارکستر اگر از فوتبال بیشتر نباشد، کمتر نیست.

موسیقی نباید تعطیل شود

در سرانجام گذری به شرایط فضای هنری کشور در مدت اخیر می زنیم؛ بعضی از هنرمندان اجراها و حضور خود را در جشنواره های فجر را لغو کردند و در مقابل طیفی دیگر با لغو فعالیت هنری مخالفند.

علی رهبری می گوید: من کاملا با آقای کلهر هم عقیده هستم و به نظرم این برخورد 100 درصد اشتباه است و ضرر آن فقط به موسیقیدانان بازمی شود. من جشنواره فجر را از نظر محتوا دوست ندارم و با وجود اینکه چند بار دعوت شدم، تنها یک بار شرکت کردم؛ چراکه به عقیده من اصلا جشنواره نیست، معنایی ندارد و تنها اسم قشنگی دارد. ولی افرادی که دوست دارند حضور داشته باشند، شرکت نمایند. این جشنواره برای مردم است. امیدوارم اصل آن یک روزی به گونه ای باشد که واقعا بتوان نام آن را فستیوال گذاشت. نه اینکه تمام چیزهایی را که مردم طی سال دیده اند یا چیزهای دست و پا شکسته خارج را سر هم نمایند و در یک مدت کوتاه در قالب یک جشنواره برگزار نمایند. به عقیده من موسیقی هیچ گاه و به هیچ شکلی نباید تعطیل شود.