خبرنگاران تجربیات جهان از آنفولانزای اسپانیایی، راهگشای بحران کرونا - مجله نازلارا

همه گیری آنفولانزای اسپانیایی که از سال 1918 تا سال 1920 میلادی ادامه داشت، 500 میلیون یعنی چیزی در حدود 27 درصد جمعیت جهان را مبتلا کرد و به عنوان یکی از مرگبارترین همه گیری های تاریخ بشر، 100 میلیون قربانی برجای گذاشت. اگرچه آنفولانزای اسپانیایی برخلاف کووید-19 که بیشترین اثر را بر افراد بالای 60 سال دارد، بیشتر از جمعیت بین 20 تا 40 سال قربانی می گرفت و نرخ مرگ و میر (CFR) بالاتری نیز داشت، اما از تجربه این همه گیری می توان برای مهار گسترش کروناویروس جدید استفاده کرد.

روزنامه گاردین در مقاله ای در این باره می نویسد: در جایی که بحث مهار یک همه گیری مطرح است، مقایسه تاریخی می تواند کمک کند زیرا تکنیک ها تغییر نمی کنند. قرنطینه، جداسازی، استفاده از ماسک های تنفسی و شستشوی مرتب دست ها، از روش های همیشگی برای جدا نگه داشتن افراد بیمار از سالم و به حداقل رساندن شانس انتقال بیماری هستند.

یک درسی که دولت ها از همه گیری سال 1918 گرفتند این است که اجبار و تحمیل اقدامات پیشگیرانه در حوزه بهداشت عمومی معمولا بی فایده اند. تکنیک های مهار همه گیری زمانی تاثیرگذارند که افراد تصمیم به همکاری بگیرند. برای اینکه چنین اتفاق بیفتد، آنها باید به طور کامل از خطری که با آن روبرو هستند، آگاه شوند و به این که مسوولان در راستای نفع جمعی عمل می کنند، اعتماد کنند. اگر یکی از این موارد - یا هردو - در جامعه ای نباشد، استراتژی مهار جواب نخواهد داد.

همه گیری سال 1918 بسکمک از دولت ها را غافلگیر کرد زیرا هیچ سیستمی برای نظارت بر بیماری نداشتند و کمپین های اطلاع رسانی عمومی نیز خنده دار بودند.

یکی از دلایلی که همه گیری سال 1918 به آنفولانزای اسپانیایی مشهور شد این بود که اسپانیا در جنگ بی طرف بود و مطبوعات و رسانه های خود را سانسور نکرد. در حالی که آمریکا، انگلیس و فرانسه که همگی قبل از اسپانیا موارد ابتلا به این آنفولانزا را داشتند، در ابتدا از درز این خبر به روزنامه ها خودداری کردند تا از تضعیف روحیه مردمانشان جلوگیری شود. وقتی هم که سرانجام این خبر را تایید کردند، روزنامه ها پیام های بهداشتی متناقضی را منتشر و شایعات بی اساس را تکرار کردند. یکی از این شایعات آن بود که قایق های آلمانی عمدا این ویروس را در آمریکا پخش کرده اند.

نظریه میکروبی بیماری ها که براساس آن بیماری های عفونی توسط ارگانیسم های میکروسکوپی ایجاد می شوند، نیز آن زمان نسبتاً نوظهور و بود. بر همین اساس، مردم به ناچار به توضیحات عرفانی و جبرگرایی روی آوردند. به عنوان مثال اسقف شهر اسپانیایی زامورا با فرمان انجام یک دعای 9 روزه به درگاه سن روکو، مقامات بهداشت را به چالش کشید. بنابراین در روزهای اوج همه گیری، معتقدان برای بوسه زدن به یادگارهای مقدس سن روکو صف می کشیدند. زامورا در مقایسه با هر شهر دیگری در اسپانیا بیشترین میزان مرگ و میر ناشی از این آنفولانزا را برجای گذاشت و یکی از بالاترین رکوردهای تلفات را در اروپا ثبت کرد.

از طرف دیگر شهر نیویورک یکی از کمترین میزان مرگ و میر را تجربه کرد. ساکنان این شهر پس از یک کمپین 20 ساله برای مبارزه با سل، تا سال 1918 دیگر به مداخلات بهداشت عمومی عادت کرده بودند. با این وجود، جامعه کسب و کار در برابر تلاش های ماموران بهداشت برای محدود کردن حضور در مکان های تفریحی مقاومت نشان می داد. وقتی که فیلم دوش فنگ چارلی چاپلین در پاییز سال 1918 اکران شد، هارولد ادل مدیر تئاتر استرند در تایمز اسکوئر نیویورک از حضور پرشور مشتریان خود قدردانی کرد. وی چند هفته بعد در اثر آنفولانزا درگذشت.

اگرچه جهان در سال 2020 با سال 1918 تفاوت بسکمک دارد اما هنوز برخی چیزها تغییر نکرده اند. اگرچه کلیسا این روزها بیشتر از زمان شیوع آنفولانزای اسپانیایی پیروان خود را به رعایت مسائل بهداشتی دعوت می کند اما اطلاع رسانی های نادرست درباره بیماری ادامه دارد. در سال 1918 اخبار جعلی زیادی منتشر می شد و حال در سال 2020 حجم و سرعت انتقال این فیک نیوزها بی سابقه است. پدربزرگ دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در اثر ابتلا به آنفولانزا در سال 1918 درگذشت، با این حال ترامپ به گمراه کردن مردم آمریکا درباره شیوع کووید-19 در توییت های خود متهم شده است. در همین حال ترند شدن هشتگ هایی چون FlorenceDoesntStop# و CultureAgainstFear# در شبکه های اجتماعی ایتالیا تا حدودی ریشه مشکل مسوولان ایتالیایی را در مهار این همه گیری توضیح می دهد؛ نیکولا زینگارتی از سیاستمداران برجسته ایتالیایی هفته گذشته اعلام کرد که پس از برگزاری یک مهمانی با تم MilanDoesntStop#، به کووید-19 مبتلا شده است. امیدواریم که هارولد ادل عصر ما هرچه زودتر سلامتی خود را بازیابد.

این روزها اخبار هولناکی از افرادی که برای مقابله با کووید-19 الکل صنعتی می نوشند یا کوکائین مصرف می کنند، به گوش می رسد. در سال 1918 نیز مردم تصور می کردند که الکل از آنها محافظت خواهد کرد و شیادان از استیصال مردم سوءاستفاده کردند و اکسیرهایی حاوی ترکیبات بی تاثیر و گاها سمی را به قیمت های گزاف به آن ها فروختند. برخی دیگر از تصاویر همه گیری کروناویروس جدید نیز بازتابی از اوضاع یک قرن پیش است. پدرو ناوا پزشک و نویسنده برزیلی توصیف می کند که چگونه در سال 1918 در ریودوژانیرو مسابقات فوتبال در استادیوم های خالی برگزار می شدند. حالا نیز اوضاع بر همین منوال است با این تفاوت که امروز مردم می توانند این مسابقات را در خانه و از تلویزیون تماشا کنند.

عادات کهنه به سختی از بین می فرایند. هنوز هم افراد به هنگام سلام و احوال پرسی به هم دست می دهند و روبوسی می کنند. همچنین به نظر می رسد فراموش کرده ایم که بستن مرزها نمی تواند جلوی بیماری های عفونی را بگیرد. بسکمک از کشورها با وجود توصیه های سازمان بهداشت جهانی دست به این اقدام زده اند اما حال می بینند که ویروس در داخل کشورشان است و باید با آن مقابله کنند. این درسی است که ظاهرا باید هر بار که یک همه گیری جدید بروز پیدا می کند، مجدداً یاد بگیریم.

تمایل ناخودآگاه کشورها برای بستن مرزهایشان ریشه در دیگرهراسی دارد. در سال 1918، برزیلی ها آنفولانزای اسپانیایی را آنفولانزای آلمانی نامیدند در حالی که مردم سنگال از این بیماری با عنوان آنفولانزای برزیلی یاد می کردند. لهستانی ها آن را بیماری بلشویکی نامیدند و دانمارکی ها فکر می کردند مرضی است که از جنوب آمده است. حالا هم همه مردم چین را مقصر می دانند.

اگر در کنار تمیز شدن هوای شهرهای چین و رفع معضل ترافیک چیز دیگری در مورد این همه گیری باشد که باید به خاطر آن به خود افتخار کنیم این است که این بار نامی ننگ آور بر آن نگذاشته ایم. پیشرفتی که نتیجه دستورالعمل های جدید سازمان بهداشت جهانی است که در سال 2015 در مورد چگونگی نامگذاری بیماری ها تبیین شد. بنابراین این همه گیری جدید، به جای آنفلوانزای چینی یا آنفولانزای پنگولین کووید-19 نام گرفته که تنها نام دیگری در فهرست بلندبالای اپیدمی هایی است که در طول تاریخ ترس به جان بشر انداختند و اگر به جای ترسیدن با فکر و منطق جلو برویم هنوز می توان آن را کنترل کرد.