راه نجات اقتصاد ایران اصلاح نظام سیاست گذاری و برنامه ریزی است
به گزارش مجله نازلارا، مدت هاست از مسائل و کژکارکردی نهادهای اقتصادی، نامناسب بودن برنامه های توسعه و لزوم اصلاح ساختار بودجه سالانه می گویند. استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به این مسائل توضیح می دهد: این جز سلسله پرسش های بنیادی است که متفکران بزرگ توسعه آن را مطرح کرده اند. چرا وقتی قوانین یکسان، برنامه های یکسان و رهکردهای یکسان در دو کشور متفاوت در دستور کار قرار می گیرد، نتایج متفاوتی را ظاهر می کند؟ آنچه به نظر می رسد اینکه در ایران برنامه نویسی قربانی تصورات خام اولیه ای بوده و برای آن هزینه های مادی و انسانی سنگینی متحمل شده اما انتظارات تئوریک آن برآورده نشده است.
مهدی پازوکی در گفت وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می افزاید: به نهادها و برنامه های توسعه در ایران توجه کافی نشده بود. یا آنچه به نظر می رسد اینکه عقلانیت مسئله نهادها را هم موردتوجه قرار نداده ایم. از طرفی اقتصاد ایران به جای برنامه ریزی و توجه واقعی به برنامه، اسیر نوعی برنامه روزی شده است. اقتصاد و البته برنامه های اقتصادی میان مدت و کوتاه مدت نیازمند جراحی و اصلاحات تدریجی است و این اصلاحات یک ضرورت ملی است که اگر انجام نشود، کشور قادر نخواهد بود در فرایند تحولات توسعه ای قرار بگیرد.
او ادامه می دهد: آنچه کشور به آن نیاز دارد تغییر نهادی توسعه گراست؛ وقتی ترتیبات نهادی موجود را از منظر توسعه ارزیابی می کنیم، به آن ها لقب نهادهای کژکارکرد می دهیم. کژ کاردی نهادها یعنی به اهداف توسعه پشت کرد ه اند یا از آن غفلت کرده و یا بر ضد آن عمل می کنند. هرساله در زمان نوشتن لایحه بودجه و یا زمان نوشتن برنامه های توسعه پنج ساله از ایرادهای این برنامه ها، از آرمان گرایی تا عدم انطباق با واقعیت گفته می شود ولی نتیجه درنهایت بی توجهی به نکات کارشناسی است. مشخص است که در چنین شرایطی آنچه قربانی خواهد شد، خود توسعه است.
پازوکی معتقد است: باید نهاد سیاست گذار از تجارب جهان بهره بگیرد؛ جهان چه مسیری را در اقتصادی، بودجه نویسی، کنترل تورم، برنامه نویسی یا اخذ اقتصادیات در پیش گرفته اند. ما سال هاست که درباره فرار اقتصادیاتی حرف می زنیم درحالی که با شفافیت، حاکمیت قانون، دانش روز و تکنولوژی و فناوری این مسئله به راحتی قابل حل است ولی متأسفانه اراده ای برای این اصلاحات وجود ندارد یا اصلاً هماهنگی برای اصلاح ساختارها نیست.
عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد علامه می گوید: اقتصاد ایران به جراحی و اصلاحات تدریجی نیاز دارد و هرچه این اصلاحات دیرتر انجام شود، در بلندمدت می تواند تبعات منفی برای جامعه، خصوصاً طبقات ضعیف به دنبال داشته باشد.
او از برنامه روزی شدن اقتصاد گلایه دارد و می افزاید: باید برای توسعه اقتصاد برنامه ریزی شود نه اینکه آن را به روزمرگی سوق داد. باید منابع رانتی حذف شود، معافیت ها با قانون برداشته شود و نظام بودجه ریزی به همراه نظام اقتصادیاتی اصلاح شود. حدود دو سال است که درآمدهای نفتی به سرانجام رسیده است و در این شرایط ما باید عقلانیت را به سیستم برنامه ریزی کشور برگردانیم؛ حالا که درآمدهای نفتی به سرانجام رسیده باید هزینه های عمومی دولت مدیریت شود.
او تأکید می کند: من قبلاً این را به تکرار گفته ام، به نظر من اگر دولت سازمان دهی وصول اقتصادیات را اصلاح کند و از دستاوردهای نظام اقتصادیاتی جهان توسعه یافته استفاده کند، قطعاً درآمد اقتصادیاتی بیشتر خواهد شد. البته من با افزایش نرخ اقتصادیات مخالف هستم. افزایش نرخ اقتصادیاتی در شرایط فعلی تحریم و بیماری کرونا باعث شدت یافتن بیشتر رکود می شود. باید حتماً رویه های اقتصادیاتی ثابت باشد، نه اینکه سلیقه ای برخورد شود.
پازوکی می گوید: تنها راه نجات اقتصاد ایران بازگشت به قانون، استفاده از تجارب جهان، اصلاح نظام بودجه ریزی، اقتصادیات ستانی و برنامه ریزی توسعه است. انجام و انسجام همه این امور نیازمند اراده و عقلانیت ساختاری است. دولت باید گلوگاه های مسائل را شناسایی کند و برای آ در این مدت باقی مانده چاره اندیشی کند؛ راه چاره های تکراری و آزموده شده و البته شکست خورده چاره کار نیست؛ باید به فکر راه کاری بدیع، نو بود. باید از تجربه جهان در حل مسائل بهره گرفت.
منبع: اتاق بازرگانی ایران